Can Karacan
Modern Çin edebiyatının önde gelen isimlerinden Yan Lianke, yalnızca ülkesinde değil, uluslararası edebiyat dünyasında da ses getiren bir yazar. Siyasi eleştirileri ve toplumsal gözlemleri incelikle işleyen eserleri, onu çağdaş edebiyatın en önemli figürlerinden biri haline getirdi. Daha önce Türkçeye çevrilen Günler Aylar Yıllar, Patlama Kayıtları ve Canlanan – Lenin’den Öpücükler adlı kitapları başta olmak üzere, şimdiye kadar yayımlanan eserleriylebüyük beğeni toplayan Yan, hem yaşadığı dönemin hem de Çin’in tarihsel, sosyal ve kültürel dönüşümlerinin bir tanığı olarak eserlerinde de bu tanıklıkta sık sık faydalanıyor.
Yazarın, kendisinin ve ailesinin hayatlarını merkeze aldığı ve İthaki Yayınları etiketiyle okurla buluşan anı kitabı Babamın Kuşağı ve Ben, diğer eserlerinden farklı bir yerde duruyor. Bu kitap, yalnızca bir anı kitabı değil, aynı zamanda Çin’in kırsal yaşamını, bireysel mücadelenin kolektif bellekteki yerini ve aile bağlarının dönüştürücü gücünü anlatan güçlü bir edebi eser. Lale Aydın Tunç’un çevrisiyle raflarda yerini alan kitap, hem Çin’in modern tarihine dair bir pencere aralıyor hem de insanlık durumuna dair evrensel bir hikâye sunuyor.
Aile ve toplum arasında sıkışmış bir hayat
Yan Lianke, bu eserde babası, amcaları ve ailesinin diğer fertlerine duyduğu derin saygıyı işlerken, okurunu kendi kökleriyle yüzleşmeye davet ediyor. Çin’in ücra bir köyünde başlayan anlatı, bireysel fedakârlıkların, ağır yaşam koşullarının ve toplumun birey üzerindeki ezici baskılarının bir kaydı denebilir. Yazarın ailesi, yoksulluk ve adaletsizliğin ortasında hayatta kalmaya çalışırken, onların emeği ve direnci bir yazarın dünyasını kuran temel taşlar olarak sunuluyor.
Babasının ve amcalarının hikâyeleri, yalnızca bireysel anılar değil, aynı zamanda Çin kırsalında emeğin, direncin ve dayanışmanın birer sembolü haline geliyor. Öte yandan Yan, ailesinin zorluklarla dolu yaşamı karşısında hissettiği suçluluk duygusunu da satırlarda açıkça dile getiriyor. Kendisinin daha rahat bir hayat yaşamasına olanak sağlayan bu fedakârlıklar, kitabın duygusal derinliğini artıran en önemli unsurlardan biri.
Sınıfsal eşitsizlik ve yoksulluk
Yan Lianke, ailesinin yaşamını anlatırken aynı zamanda Çin’in kırsal bölgelerinde süregelen eşitsizliklere ve toplumsal adaletsizliklere ışık tutuyor. Kitapta, şehir ve kırsal arasındaki uçurum; devletin kırsal topluluklara yönelik ihmali ve bireylerin bu yapısal eşitsizlikler içinde hayatta kalma çabası, arka planda güçlü bir eleştirel ton oluşturuyor. Yazar, hükümeti doğrudan eleştirmek yerine, bireylerin yaşadığı sıkıntılar üzerinden sistemin adaletsizliğini gösteriyor. Bu, kitabın eleştirel boyutunu güçlendiren incelikli bir yaklaşım.
Özellikle, kırsaldaki insanların suçlar karşısında gördüğü muamele ile şehirde yaşayanların ayrıcalıkları arasındaki fark, Yan’ın eserinde keskin bir şekilde dile getiriliyor. Yan’ın hikâyesi, okuyuculara yalnızca Çin’in değil, insanlığın ortak bir meselesi olan sınıfsal eşitsizliği ve yoksulluğu hatırlatıyor.
İnsanlığın kolektif hikâyesi
Yan Lianke’nin dilindeki şiirsellik, kitabın en güçlü yanlarından biri. Dildeki bu özellik, sıradan anıların bile derin anlamlar kazanmasına olanak sağlıyor. Babasının çalışma sırasında gölgesine basma arzusu ya da bir amcasının gözyaşlarını yağmura benzetmesi gibi imgeler, kırsal yaşamın güzelliğini ve zorluklarını estetik bir çerçeveye oturtuyor.
Toprak, emek ve insanlık
Kitap, Çin kırsalındaki hayata dair bir hikâye anlatmakla sınırlı kalmıyor. Aile bağları, yoksulluk ve insan direnci gibi evrensel temalar, anlatıyı evrensel bir zemine taşıyor. Böylece Yan Lianke, anılarını kaleme alırken yalnızca kendi ailesine değil, insanlığın kolektif hikâyesine de dokunmayı başarıyor.
Hafızanın evrensel gücü
Babamın Kuşağı ve Ben, Yan Lianke’nin yalnızca ailesine bir saygı duruşu değil, aynı zamanda toplumsal hafızaya bir katkı niteliğinde. Bireysel hikayelerle Çin’in toplumsal ve tarihsel dönüşümüne ayna tutan bu eser, okuyucuyu geçmişle yüzleşmeye, aile bağlarının gücünü düşünmeye ve insanlığın ortak hikâyesini yeniden değerlendirmeye davet ediyor.
Yan Lianke’nin zarif ve samimi üslubuyla hem duygusal hem de entelektüel bir deneyime dönüştürdüğü bu kitap, sadece Çin edebiyatının değil, dünya edebiyatının da önemli bir parçası olarak okuyucularını bekliyor.
Babamın Kuşağı ve Ben, Yan Lianke, İthaki Yayınları.
İlk yorum yapan olun