Yaz Sıcağında Bir Esinti: Suat Derviş |

Esin Hamamcı Anlatıyor: “Çöken Boğaziçi’nden Manzaralar”

31 Ağustos 2022 Sanat Kritik yorumlar kapalı

Esin Hamamcı, Suat Derviş’in Son Posta gazetesinde 28 Nisan-31 Mayıs 1936 tarihleri arasında “Çöken Boğaziçi” üst başlığıyla yayımladığı röportaj serisini mercek altına alıyor. Derviş, Arnavutköy, Bebek, Rumelihisarı, Emirgan, Tarabya, ve Anadolu yakasında Beylerbeyi, Çengelköy, Kuzguncuk, Vaniköy, Kandilli, Kanlıca gibi sahil semtlerini dolaşarak Boğaz sakinlerine “Boğaziçi Niçin Çöküyor?” sorusunu sorar. Çünkü buralar artık eski şaşasını kaybetmiştir. Aldığı cevaplar arasında ise ulaşımın pahalılığı, eski evlerin kullanımının yeni hayat şartlarına uygun olmaması, ısıtması, suyu ve elektriğinin eksik olması sıklıkla yer almıştır. Derviş, şehrin en önemli bölgesinin değişimine tanıklık etmiş, buraların dönüşümüne yaptığı konuşmalarla ışık tutmuştur. […]

Ebru Aykut Anlatıyor: “Oyunbozanlara Methiye”

30 Ağustos 2022 Sanat Kritik yorumlar kapalı

Ebru Aykut bu bölümde, Suat Derviş’in 1920’lerin sonlarından itibaren açıkça sahiplendiği feminist perspektife vurgu yapıyor. “Kadın erkekle bir olabilir mi?”, “Kadının yeri ev midir, iş hayatı mıdır?” gibi sorular etrafında gazetelerin mütemadiyen anketler düzenlediği, “Kadınlar erkekleşiyor mu?” endişesinin gündemden düşmediği 1930’lu yıllarda, Suat Derviş’in bu suallere verdiği ters köşe cevapların yanı sıra, hem gadrine uğradığı erkek meslektaşlarını hem de eril tahakküm ve zihniyeti büyük bir özgüvenle nasıl topa tuttuğunu ele alan Aykut, Derviş’i “öfkesini, dilini evcilleştirmemiş” bir feminist, Sara Ahmed’den ilhamla “oyunbozan” bir feminist olarak tanımlıyor. […]

Sevdagül Kasap Anlatıyor: “Hiç’ten Atlamak”

29 Ağustos 2022 Sanat Kritik yorumlar kapalı

Bu bölümde Sevdagül Kasap, Suat Derviş’in 1935 yılında Cumhuriyet gazetesinde tefrika edilen ve ilk kez 1939’da kitaplaşan Hiç romanı üzerinde duruyor. Yazarın kendisinden izler taşıyan, kadın karakter merkezli eserlerinin pek çok katmanlı bir yapıdan oluştuğunu söylüyor. Kadınların sevmediği erkekler Derviş’in romanlarında ikinci plandadır, yer kaplamazlar, birer “sabun köpüğü”dürler. Fakat Hiç romanında sevilmeyenler kadar sevilenler de sabun köpüğüdür. Romanın ana konusu “hiçlik” ise, artık bir karakter olarak karşımıza çıkmaktadır. Kasap, Suat Derviş’in eserlerinde intihar eden kadınların, güçlü bir ifade etme biçimi olarak işlendiğini aktarır. Hiç romanında olduğu gibi içine sürüklendiği konumu reddeden bir kadın ifadesi vardır. […]

Tevfika İkiz Anlatıyor: “İki Kadın İki Aşk”

28 Ağustos 2022 Sanat Kritik yorumlar kapalı

Tevfika İkiz, Suat Derviş’in İki Kadın, İki Aşk romanı üzerinde duruyor, onun “bugün için dahi güncel olan bir kadınlık durumu”nu anlattığını ifade ediyor. Almanya’da Berlin Konservatuarı’ndaki piyano eğitimini tamamladıktan sonra Türkiye’ye dönen Macide, ailesinin uygun gördüğü bir damat adayı olan Rauf ile evlenir, kızı Perihan’ı dünyaya getirir. Rauf’un okuldan arkadaşı Cemil ile tanıştıktan sonra ona âşık olan Macide’nin hayatı o günden sonra tamamen değişir. Bir yanda babası, kocası ve kızı, diğer yanda ise âşık olduğu Cemil arasında kalan Macide, oldukça büyük sıkıntılarla dolu zor bir süreç geçirir. Tevfika İkiz, Macide’nin bu süreçte bir kadın olarak arzularıyla sorumlulukları arasında nasıl bocaladığına dikkat çekerken onun aynı zamanda bir anne olarak Perihan’a dair endişelerini de dile getiriyor. İkiz, Suat Derviş’in İki Kadın, İki Aşk isimli romanında yine oldukça çarpıcı bir aşk anlatısına imza attığını belirtirken saplantı, arzu ve ihtirasla dolu ilişkilerin kitaba nasıl bir derinlik kattığını da farklı noktalardan değerlendiriyor. […]

Yasemin Çongar Anlatıyor: Değirmenden Geçmiş Bir Yazar Suat Derviş

27 Ağustos 2022 Sanat Kritik yorumlar kapalı

Yasemin Çongar, Türkçenin önde gelen yazarlarından birisi olan Suat Derviş’in yaşamı boyunca birçok kimse tarafından örselenip kırıldığını, hakkının teslim edilmediğini belirtiyor. 1940’larda üçüncü eşi Reşat Fuat Baraner ile evlendikten sonra gazetelerde hakkında birçok olumsuz haber çıkan Derviş, gerek tutukluluk günlerinde gerekse kocasını ziyaret ettiği hapishane görüşlerinde birçok farklı sıkıntıyla yüzleşmek durumunda kalmıştır. Bir yandan kendi geçimini sağlamak, diğer yandan hapishanedeki eşine bakmak için durup dinmeden çalışmak, üretmek, yazmak zorunda kalan Suat Derviş, bu süreçte birçok haksız suçlama ile de mücadele etmiştir. Konuşmasında Suat Derviş’in sıkıntılarla dolu yaşam hikâyesine odaklanan Yasemin Çongar, onun bitip tükenmek bilmeyen mücadele azmine ve geçim mücadelesine değiniyor. […]

Emine Hızır Anlatıyor: Beni mi?’de Mutsuz Evlilikler

26 Ağustos 2022 Sanat Kritik yorumlar kapalı

Emine Hızır, Suat Derviş’in Beni mi? başlıklı hikâye kitabınındaki “mutsuz evlilikleri” değerlendiriyor, bütün bir kitabın bu örgü üzerine inşa edildiğini belirtiyor. Odağına öncelikle kitap ile aynı isimli hikâyeyi alan Emine Hızır, Derviş’in kadın karakterlerinin ne tür evliliklerle yüzleşmek zorunda kaldıklarını ve tüm yaşamlarını bu yüzleşme üzerinden sorguladıklarını belirtiyor. Sözgelimi Beni mi?’de “sevdiği adam Adnan Bey ile değil, Bedri ile evlenen Nermin,” tıpkı kitaptaki diğer birlikteliklerde olduğu gibi sonu baştan belli, mutsuz bir evlilik sürecine adım atar. Emine Hızır, Suat Derviş’in bu kitabında belirli bir sürerlilik içerisinde “mutsuz evlilik” yinelediğini, konuya kadınların perspektifinden yaklaşmaya özellikle dikkat ettiğini ifade ediyor. […]

Liz Behmoaras Anlatıyor: Suat Derviş’in İç Dünyasının Romanlarına Yansıması

25 Ağustos 2022 Sanat Kritik yorumlar kapalı

Liz Behmoaras, Suat Derviş’in romanlarında sıklıkla, maskeleyerek de olsa, kendisini ve çevresini anlattığını, eserlerinde işlediği birçok çatışmanın da aslında kendi iç dünyasından kaynaklandığını belirtiyor. Behmoaras, Derviş’in romanlarına bu perspektiften bakıldığında söz konusu tüm bu eserlerin “basitleştirilmiş birer psiko-analiz metni” olarak görülebileceğini de ifade ediyor. “Her ne kadar eserleri belirli dönemlerde bir ideoloji taşıyıcısı olarak görülseler de bu söz konusu hesaplaşmalar ancak yazdığı son eser ile nihayete erer.” İlk romanı Kara Kitap’tan itibaren kişisel yaşantısına ait çeşitli olay ve kişileri eserlerinde işleyen Derviş, kimi zaman çocukluğuna ait mutlu anları, kimi zaman ise yaşantısının trajik yönlerini kitaplarında kendisine konu edinir. […]

Menekşe Toprak Anlatıyor: Suat Derviş’in Berlin’i

24 Ağustos 2022 Sanat Kritik yorumlar kapalı

Menekşe Toprak, Suat Derviş’in 9 Ocak 1929 yılında “Berlin’de Ben” başlığı altında Vakit gazetesinde yayımlanan bir yazısından yola çıkarak usta yazarın Almanya günlerine uzanıyor. Suat Derviş’in yıllar sonra Berlin Yazıları başlığı altında kaleme alacağı tefrika dizisinden 9 yıl önce yayımladığı bu ilk yazı, usta yazarın Almanya tecrübesinin zamanla nasıl gelişip derinleştiğine de ışık tutuyor. 1930’lu yılların önemli şehirlerinden biri olan, hızlı ve modern kent yaşantısıyla dikkat çeken Berlin, aynı zamanda gece hayatı, ışıltılı caddeleri ve kalabalığıyla da devrin kültürel merkezlerinden biri olma işlevini üstleniyor. Zenginliğiyle olduğu kadar yoksul mahalleleriyle de dikkat çeken kent, dünyanın diğer şehirleriyle karşılaştırıldığında da kendisine has bir profil çiziyor. Suat Derviş’in “Berlin’in altın çağı olarak ifade edilen 1924 ile Hitler’in iktidara geldiği 1933 yıllarının ilk çeyreğine kadar Berlin’de geçirdiği refah dolu yıllara” doğrudan tanıklık ettiğini belirten Menekşe Toprak, yazarın söz konusu tüm bu birikim ve tecrübeyi beraberinde İstanbul’a da taşıdığını, Türkiye’de kaleme aldığı birçok gazete yazısı ve romanında bu yıllara gönderme yaptığını ifade ediyor. […]

Çimen Günay Erkol Anlatıyor: İstanbul’un Bir Gecesi

23 Ağustos 2022 Sanat Kritik yorumlar kapalı

Çimen Günay Erkol, Suat Derviş’in 1939 yılında tefrika edilen İstanbul’un Bir Gecesi romanı üzerinde duruyor. Suat Derviş’in Behçet Necatigil’e yazdığı mektubunda “en sevdiğim romanlarımdan biri” dediği İstanbul’un Bir Gecesi, karanlık bir atmosfere sahip olmasına rağmen anlattığı hikâye ile topluma ışık tutan bir eser. Romandaki karakterlerden biri olan Ali’nin aslında “bir tür sınır karakter” olduğunu belirten Çimen Günay Erkol, onun farklı sınıflara ait birçok insanı bir araya getirdiği tespitinde bulunuyor. Kimi noktalarda Adalet Ağaoğlu’nun Bir Düğün Gecesi romanıyla ortaklıklar kuran, düğün sahnelerinde toplumun farklı kesimlerine açılan roman, İstanbul’u sokak sokak içerisine hapsediyor. Zenginlerin zenginliğinin kaydını tutan, asıl işi muhasebecilik olan Ali, alt sınıflardan gelen bir kahraman olarak içerisinde bulunduğu durum ile ulaşmak istediği yerleri kıyaslar, bunalıma girer. Suat Derviş’in romanda birçok farklı kahramanın hayatını anlattığını belirten Çimen Günay Erkol, yazarın “bir tür ağ” ile İstanbul’un farklı yüzlerini sembolize eden birçok farlı kişiye hayat verdiğini ifade ediyor. […]

Beatrice Hendrich Anlatıyor: Mahalle Baskısı ve Kayıtsızlık

22 Ağustos 2022 Sanat Kritik yorumlar kapalı

Beatrice Hendrich, Suat Derviş’in ilk kez 1950 yılında Son Telgraf gazetesinde tefrika edilen Gel Eve Dönelim isimli romanı üzerinde duruyor. Tıpkı Fosforlu Cevriye’de olduğu gibi Gel Eve Dönelim’de de Suat Derviş’in seks işçilerinin hayatlarına odaklandığını belirten Beatrice Hendrich, eserin yayımlandığı dönemde kimi okurların (özellikle de erkek okurların) romandaki toplum ve siyaset ilişkisinden rahatsız olduğunu ifade ediyor. Başlangıçta reşit bile olmayan Şevkiye’nin seks işçiliği yapmasında en önemli nedenlerin ekonomik sıkıntılar ve sosyal güvenden yoksunluk olduğunu belirten Hendrich, Şevkiye’nin bir parçası olduğu toplum tarafından nasıl dışlandığına dikkat çekiyor. Genç yaşta yetim kalan Şevkiye, önce üvey babası tarafından cinsel şiddete uğrar; süreç daha sonra toplumun, hukuk sisteminin, polis teşkilatı ve resmî kurumların nasıl ikiyüzlü davrandığını gösteren olaylar silsilesi ile devam eder. […]