Seval Şahin
Sabaha Karşı, Peyami Safa’nın kendi adıyla yazdığı, bugüne kadar kitaplaşmamış bir eser. Roman, Milliyet gazetesinde 23 Temmuz-22 Eylül 1956 tarihleri arasında 62 tefrika olarak yayımlanıyor. Eserin tefrikasının başına Peyami Safa, “önsözümsü” başlığı altında bir not eklemiş. Notta şöyle diyor:
“Bu roman, Simenon adının zannettirebileceği gibi bir polis vakası hikâye etmez. Hayret verici bir kolaylık zevahiri altında sadeliği ve derinliği birleştirmiş bir aşk romanıdır. Kendisini bir zamanlar İstanbul’da şahsen de tanıdığımız Fransız romancısının Trois Chambres à Manhattan isimli kitabını yazı işleri müdürümüz Abdi İpekçi beğendi ve Milliyet okuyucuları için seçti. Fakat Amerika’da geçen vakanın yabancı göreneklerle dolu olmasının yadırganmaması için millî hayatımıza tatbikini benden istedi. Romanın Simenon’a has atmosfer güzelliğini ve aşk psikolojisini zenginleştiren kıvrak inceliklerini bozmadan onu Türkçeye kazandırmayı denedim. Muvaffak oldumsa bu eseri seveceksiniz. Sevmezseniz kabahat benimdir; severseniz, tabii, Simenon’un hak ettiği hayranlıktan bana zırnık düşmez. Temiz ve serbest bir tercümeye ve iktibasa çalışmaktan fazla bir şey yapmış değilim.”
Safa, Simenon’dan “serbest bir tercüme ve iktibas” olarak değerlendirdiği bu eseri, Simenon’un 1945 yılında yayımlanan Manhattan’da Üç Oda adlı romanını hem adaptasyon hem de kendi buluşlarıyla birleştirerek Türkçeye kazandırmıştır. Bu sebeple Sabaha Karşı’yı, Simenon’dan ilhamla kaleme alınmış telif bir roman olarak değerlendirmenin daha doğru olacağını düşünüyorum. Roman, Manhattan’da Üç Oda’nın olay örgüsünü büyük oranda aynı şekilde almış, ancak bu olay örgüsündeki detayları değiştirmiştir. Örneğin kadın ve erkeğin sabaha karşı karşılaşma maceraları ve sonrasındaki mekânlar değiştirilirken olay örgüsüne İstanbul’a has özellikler eklenmiş, kadın ve erkeğe ait psikolojik özellikler büyük oranda Manhattan’da Üç Oda romanına paralelken fiziksel özellikleri ve yaşam koşulları değiştirilmiştir.
Sabaha Karşı, Peyami Safa’nın ilk “serbest tercüme ve iktibas” eseri değildir. 22 Şubat-30 Nisan 1931 yılları arasında 65 tefrika olarak Yılmaz gazetesinde Goethe’nin Faust’unu Şeytana Uyanlar[1] adıyla iktibas etmiş, bu iktibasta da Safa, kendine has unsurları kitaba yerleştirmiştir.
Peyami Safa külliyatında özel bir yeri olduğuna inandığım, yayımlanışından neredeyse yetmiş yıl sonra ilk defa kitaplaşarak okur karşısına çıkan Sabaha Karşı’nın gerek Safa’nın edebiyatına gerekse Türkçe edebiyat tarihine katkıda bulunacağına inanıyorum. Bu yazı vesilesiyle yayımlanması için benimle cömertçe paylaşan Serdar Soydan’a çok teşekkür ederim.
[1] Eser, Serdar Soydan tarafından yayıma hazırlanmıştır. Bkz. Peyami Safa, Şeytana Uyanlar, Ötüken Neşriyat, 2021.
İlk yorum yapan olun