Hüseyin Rahmi Gürpınar`ın romanı (1902)* Roman, Kadıköy iskelesinin betimlenmesi ve Hasna Hanım`ın vapura yetişmeye çalışmasıyla başlar. Vapura yetişen Hasna Hanım Fatma Hanım’ın yanına oturur. Fatma Hanım`ın yanında oturan genç kız, Hasna Hanım`ın dikkatini çeker. Kız iki gözü iki çeşme ağlamaktadır. Ağlayan bu kız Neriman`dır. Neriman ve annesi Hayriye Kadıköy`de bir konakta hizmetçilik yaparlar. Bu konakta Neriman, Nevbet Hanım`ın emrindedir. Nevbet ve Neriman aynı yaştadırlar ve birlikte kardeş gibi büyümüşlerdir. Neriman hizmetçiden çok Nevbet`e arkadaş olmuştur. Fakat bir gün Nevbet bir hastalığa yakalanır ve üç dört gün içerisinde ölür. Neriman hanımını değil kardeşini kaybetmiş kadar üzülür. Evde her köşede Nevbet ve Neriman`ın anısı vardır ve evde dolaştıkça bu anıları hatırlayan Neriman bu evde daha fazla yaşamaya tahammül edemez ve yeni bir konağa hizmetçi olarak gitmek ister. Nevbet`in ailesi Neriman`ı her gördüğünde kızları akıllarına geldiği için bu isteği reddetmezler ve Fatma Hanım`ı çağırıp Neriman ve annesine yeni bir konak bulmalarını isterler. Fatma Hanım da kısa sürede Neriman ve annesine Laleli`de bir konak bulur. Neriman`ın vapurda ki ağlayışı hem büyüdüğü konaktan ayrıldığı hem de Nevbet Hanım`ı artık göremeyecek olmasındandır. Neriman ve annesinin hizmet edeceği konak Laleli`de bir konaktır. Kadıköy vapurundan indikten sonra bir at arabasıyla konağın yakınlarına gelen Neriman ve yanındaki kadınlar konağa doğru giderler. Kapıdan girdikten sonra içeride Neriman peçesini ve çarşafını çıkarır. Konağın diğer hizmetçileri onu görür görmez kıskanırlar; çünkü Neriman dillere destan olacak kadar güzel, ay yüzlü, akça pakça bir kızdır. Şevk-Efza ve Emsal Kalfa kıskançlıktan ne yapacaklarını bilemezler. Sabira Hanım kıştan kışa konakta kalan bir köylüdür. Neriman`ı gördüğünde pek beğenir ve ona gelinim demeye başlar. Neriman bu konakta Talat Hanım`ın hizmetini görecektir. Talat Hanım henüz otuz yaşında olmasına rağmen Neriman`ı eve hizmetçi olarak değil evlatlık olarak almıştır. Çünkü Talat Hanım hamiledir ve aynı zamanda pek de tembel bir kadındır. Talat Hanım`ın bir de Şekip adında bir oğlu vardır. Neriman hem çocuğa dadı, hem Talat`a yoldaş olacaktır. Genç olması sebebiyle de eğer evlatlık olarak bu eve gelirse dedikoduları susturacak bir sebep olur, diye düşünerek Neriman`ı evlatlık olarak alır. Talat Hanım kocasına çok güvenmektedir. Hasna Hanım`ın “Kızım böyle güzel bir kız evlatlık olarak konağa sokulur mu? Yapma, etme.” ikazlarına rağmen bu sözleri dikkate almaz. Çünkü Talat Hanım`a göre Nihat Bey`in önünde Neriman değil dünya güzeli kızlar olsa dönüp bakmaz, Talat`a ihanet etmez. Kocasına müthiş bir aşk besler. Neriman`a kanı ısınan Talat Hanım onu evladı yerine kabul eder. Fakat evin hanımı böyle kabul etse de Şevk-Efza ve Emsal Kalfa kızı kendilerinden bile daha aşağıda görerek Neriman`a ve annesine evin birikmiş tüm işlerini yaptırırlar. Tüm işleri yaptıktan sonra geceleri de Nuriye Hanım, Neriman`a masal anlattırır. Neriman`ın da annesinin de bu yapılanlar canına tak etmiştir. Bu olanların hiçbirinden evin hanımlarının haberi yoktur. Zamanla Neriman Talat Hanım`ın eli kolu olur.Hanımının üzüldüğü şeyleri hemen anlayıp onu teselli eder. Artık Şevk-Efza ve Emsal Kalfa, Neriman`a eskisi gibi davranamamaya başlar, hatta artık Neriman emir verir hale gelmişti. Talat Hanım`ın hamileliği ilerledikçe Nihat Bey`in tüm işlerini de Neriman yapmaya başlar. Neriman`ın güzelliğini daha ilk günden fark eden Nihat Bey her sabah Neriman`ı yanında tutabilmek, onu daha çok görebilmek, onunla daha fazla konuşabilmek için bin türlü bahaneler uydurur.y Nihat Talat`a birçok kez Neriman`ı kendi hizmetinden almasını evden yollamasını istediyse de Talat bunu kabul etmez. Her geçen gün aşkı büyüyen Nihat bir gün eve sarhoş gelir ve odada Neriman`a saldırır. Neriman Nihat`ın elinden kurtulur. Ertesi gün Talat Nihat`a Neriman`dan özür dilemesini rica eder. Talat Neriman`ı Nihat`ın yanına götürür ve Nihat genç kızdan özür diler. Talat`ın odadan çıkmasıyla Nihat hislerine yenik düşerek Neriman`a olan aşkını itiraf eder. Fakat Neriman bu aşka karşılık vermez ve bunu Talat Hanım gibi temiz kalpli, iyi bir insana nasıl yapabildiğini söyleyerek odadan ağlayarak ayrılır. Konağın içinde dedikodular dönmeye başlar. Hasna Hanım ertesi gün konağa gider ve Talat`ı bir odaya çekip olanı biteni anlatır. Nihat Bey`in Neriman`a aşık olduğunu söyler. Başta Hasna Hanım`a inanmayan Talat daha sonra kocasının yatakta gizliden ağlayışları, eve sarhoş gelmelerini ve olanları düşündüğünde çılgına döner, rahatsızlanır, ardından doğum yapar. Talat henüz loğusayken Nihat cesaretini toplayıp Neriman`ın odasına girer. Sofadaki tıkırtıları duyan Talat uyanır, Neriman`ın odasının önüne doğru gider ve birtakım fısıldaşmalar duyar. Nihat Neriman`a olan aşkını haykırıyor onu nikahına almak istediğini söylüyordur. Neriman bunun asla mümkün olmayacağını, hanımını çok sevdiğini, Talat Hanım`a böyle bir şey yapamayacağını söyler. Talat kapıyı açtı ve içeri girer, yığılıp kalır. Bu olaylardan sonra Talat, Neriman`ı başka bir konağa yollar. Talat her gece rüyasında Neriman ve Nihat`ın evlendiğini görüyor, Neriman`a Fatih, Çarşamba dolaylarında tenha bir yerden ev tutup, dayatıp döşettiğini görüyordu. Günler sonra bir mektup gelir, mektupta Nihat, hasta olduğunu söylemektedir. Aslında bu bir tuzaktır. Bir müddet sonra Doktor Ehad Bey eve gelir ve Talat Hanım’la Nihat Bey`in verem olduğunu ve eğer âşık olduğu kadınla evlenmezse yakın zamanda öleceğini söyler Talat günlerce haftalarca düşünür ve sonunda üç kez Neriman`a haber yollar. Üçüncü haber yollayışında Neriman konağa gelir. Talat Neriman`a Nihat ile evlenmesini teklif eder, Neriman`ı iknaya uğraştı. Fakat Neriman bu teklifi kabul etmez. Çıkarken Nihat Bey`e, ne kadar uğraşırsa uğraşın Talat Hanım kadar fedâkar bir eş bulamayacağını söyler. Neriman`ın verdiği bu ahlak dersi Nihat`ı dalmış olduğu gaflet uykusundan uyandırır, Talat Hanım`ın değerini anlar, iki sene sonra bir çocukları daha olur. Neriman ise zengin bir bey ile evlenerek hanım olur. * Romanın sonunda Hüseyin Rahmi, Nihat gibi erkeklerin çok fazla olduğunu; fakat Talat Hanım gibi fedakâr eşlerin, Neriman gibi nimetşinas hizmetçilerin ender olduğunu söyler.