Serimizin 21. gününde Ali Ayçil, Saatleri Ayarlama Enstitüsü‘nün kahramanı Seyit Lütfullah’ın kaynaklarının Osman Hamdi’nin Kaplumbağa Terbiyecisi’nden geldiğini anlatıyor.
Dinlemek için aşağıdaki linke tıklayınız:
Keytullah kaplumbağa terbiyecisi mi?
Mamafih Lütfullah kendisi de esrar kullandığını gizlemezdi. Onun için esrar tehlikeli bir keyif vasıtası değil, büyüye, güzele, hakikate ermek için bir yol, kendi karışık lügatince tahrik idi. Aklı ortadan kaldırmadan hakikate ermenin imkânsızlığını her zaman söyler çok defa yarım astor gezerdi. Böyle anlarında durmadan perdenin öbür tarafından bahseder, görünenin ötesinde insanı bekleyen lezzetleri anlata anlata bitiremezdi. Onu dinlerken bir tarafıyla orada bizim görmediğimiz o âlemde, firuze saraylarda altın, mücevher, sırmalı kumaşlar, bin bir çeşit tadılmamış güzellikler arasında yaşadığına inanmamak zordu. Hatta orda, o hazlar âleminde Aselban adlı bir de sevgilisi vardı. Tıpkı masallarda olduğu gibi hiç solmayan güller arasında, berrak havuzların başında bülbül sesleri, gül ve yasemin kokuları, serin su şakırtıları içinde kendisi kadar güzel cariyeleriyle saz sohbetleri yapıp eğlenen yahut penceresinde tek başına oturup dostluğumuzu düşüne düşüne gergef işleyen bu sevgilinin güzelliğini hepimiz ezberden bilirdik. Aselban’ın geceden daha siyah saçları, yıldızlardan daha parlak bakışları, yaseminden beyaz teni, sülünlere haset ettirecek edalı yürüyüşleri vardı. Yazık ki kendisini seven bu harikulade sevgiliyle tam visal şimdilik bir çeşit emri muhal idi. Bu definenin bulunması gayp âlemindekilerin yani Aselban’ın anne ve babasının ve bilhassa çok hiddetli ve Aselban kadar güzel kardeşinin sevgiliye erilmesi için koştukları şartı. Çünkü bu define bir tılsımdı.
Efendim paylaştığım bölüm Saatleri Ayarlama Enstitüsü’nden Seyit Lütfullah ile ilgili bir iki paragraf okudum. Neden Saatleri Ayarlama Enstitüsü ve neden Seyit Lütfullah? Benim kanaatim Tanpınar mucizesinin zirve yaptığı yer Saatleri Ayarlama Enstitütüsü’dür. Bu kitapta Türkiye’nin hem yakın dönem siyasal tarihini hem de insan haritasının muazzam bir ironiyle yerli yerine oturtulduğunu görüyoruz. Ama doğrusu bana sorulacak olsa Tanpınar kahramanları içerisinde en çok sevdiğiniz hangisidir? Hiç düşünmeden Seyit Lütfullah ismini veririm. Seyit Lütfullah bir tarafıyla esrar kullanan, bir tarafıyla gayp hayatından haberler alan hatta gayp aleminde Aselban isminde bir sevgilisi olan ve aslında Tanpınar’ın da söylediği gibi sürekli yalanlar da üreten bir doğu makinasına benziyor. Fakat bu kahramanı Tanpınar’ın bu kadar güzel bu kadar ironik anlatması bu karikatüre gülümsememizi sağlaması aslında kendisinin de bu kahramanı aynı hazla, zevkle anlattığını gösteriyor. Çünkü bir yazar kahramana ne kadar içtenlikle inanırsa bi okur da o kahramanla aynı içtenlikle alımlamaya başlıyor. Fakat Seyit Lütfullah’ta büyü, doğu tarihini bir kahraman üzerinden anlatılan kaderi de vardır. Gerçeklikle yüzleşmek istemeyen, içinde bulundukları durumu sürekli büyüyle, metafizikle çözmeye çalışan ve aslında bunun da farkında olanlara bile kendisini inandıran bir kahramanla karşı karşıyayız. O kendi yalanına da o kadar tutkuyla bağlıdır ki, şiirsel bir bağlılıktır, kahramanımızın babası bile bütün realizmine rağmen Seyit Lütfullah’a bir yerden sonra inanma ihtiyacı hisseder. Ben Saatleri Ayarlama Ensitütüsü’ndeki Seyit Lütfullah karakterinin aynı zamanda Osman Hamdi Bey’in kaplumbağa terbiyecisini anımsattığını söylemek isterim. Çünkü kaplumbağa terbiyecisindeki tabloda önden yürüyen, elleri arkada ve kaplumbağaları kendisini takip eden bir erkek, bir kahraman vardır.
Ali Ayçil: 1969 yılında Erzincan’da doğdu. İlk, orta ve lise eğitimini Erzincan’da tamamladı. Erzurum Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Tarih Bölümünü bitirdi. Şiirleri ve şiir üzerine yazıları Dergâh, Hece, Kitap-lık gibi dergilerde yayımlandı. Halen Dergâh edebiyat dergisinin yayın yönetmenliğini yapmaktadır.
