Sanat Kritik’te yayımladığımız Naci Sadullah’ın 1936 yılında Son Posta gazetesinde yaptığı “en iyiler” anketinin sorularını, son 20 yıldaki edebiyat ortamımız hakkında fikir sahibi olmak için günümüzün edip ve muharrirlerine sorduk. Ankete katılan herkese çok teşekkür ederiz.
Figen Şakacı, İbrahim Yıldırım , Asuman Susam, Eyüp Tosun, Meltem Gürle, Niyazi Zorlu, Sevin Okyay , Kaya Tanış, Cihan Aktaş , Cihat Duman, Çimen Günay-Erkol, Murat Çelik, Zekiye Antakyalıoğlu, Ali Özgür Özkarcı, Ali Budak , Pınar Doğu, Emek Erez, Hilmi Tezgör, Pelin Aslan, Halim Kara, Duygu Kankaytsın, Burcu Şahin, Veysel Öztürk ve Aslan Erdem’in ardından Süreyyya Evren’in cevapları burada.
2000’li yıllarda:
Bunları biraz retorik sorular olarak da alıyorum. En kuvvetli kimdir, en iyi kimdir, kim en uzağa gitti, kim en uzaktan geldi gibi – Mazhar Fuat Özkan şarkısı tarzı, ‘Sen neymişsin be abi, Aaa, ahh!’
Yani bir iki şiir miir şair mair laflayalım belki bize de bir ilham olur denmek isteniyor…
Belagat oyununa kelime oyunuyla ayak uydurabilir miyiz? En kuvvetli/iyi/büyük sözlerini “Sizce (bugün) en şanslı … hangisidir?” diye duyacağım ve biraz şansın, sezgilerin, rastlantıların ve gizli niyetlerin yardımıyla kitaplığıma gözü kapalı gidip bir gözümü yarım açarak hileli süsü verilmiş candan ve kalpten yanıtlar vereceğim. Ya da 5 saniyede 10 kitabı raftan çek ve kum saatini çevirip başla oynayacağım.
-En Kuvvetli Şair Kimdir?
En kuvvetli şair kuşkusuz En Zoru, Bay Saul Leitner, Günışığında Saklanmak (2016) adlı kitabıyla Ali Karabayram’dır. Hiç şüphe yok ki en kuvvetli şair deyince akla Taşlık’ı (2011) ile Anita Sezgener gelir ve bilinen en kuvvetli şairler arasında tüm geçmişler Efsus’a Yolculuk (2017) dolayısıyla Yücel Kayıran’ı gösterirler, bilgisayarlara sorarsanız Teknokriptler (2014) dolayısıyla Murat Üstübal önce sayılır. Bu da demek olur ki 2000’lerin en kuvvetli şairi Güzel Boşluk’un (2008) şairi Enis Akın imiş. Erdem Devesi (2009) şairi Mustafa Erdem Özler’in en kuvvetli şair olduğunu saklamaz bu durum. Kargacık İşleyiş’iyle (2010) Necmi Zekâ’nın ve sürün cem e’siyle (2012) Cem Kurtuluş’un birbirlerinden en kuvvetli olduklarını herhangi bir gece karanlığında görebileceğiniz gibi. Tabii şiirimizde elbette kuvvetinden sual olmaz şair Kusurlu Bahçe’siyle (2011) Mehmet Said Aydın’dır. Varoluşçuluğuyla Cihat Duman’ın Olma Borcu (2018) da hakem kararıyla en kuvvetli olmuştur soru biterken.
-En İyi Şiiri Hangisidir?
En kuvvetli şairin en iyi şiiri Sevinç Çalhanoğlu’nun Et/ve/Fal (2017) kitabındaki “Laşıyor Anlamda” şiiri diye bilinir. Tabii bu Gülseli İnal’ın Kap Kario (2011) kitabındaki “Architrav” şiirinin 2000’lerin en kuvvetli şairinin en iyi şiiri olduğu gerçeğini değiştirmez. Aslı Mertan’ın Bir Göbek Dansözünün Sonsuzlukla İmtihanı kitabındaki “Birazdan Bir Sonraki Şehrin Işıklarını Göreceğiz…” de olduğu gibi Serdar Koçak’ın Avare Şiirler (2005) kitabındaki “Binyediyüzseksendokuzdan Şey” şiiri de başka bir şiirle karşılaştırılamayacak şanslı şiirler olarak öne çıkarlar.
-En Büyük Hikâyeci Kimdir?
Semra Topal. Veya Selçuk Orhan, veya Cem Akaş, veya Faruk Ulay, veya İsmail Pelit, veya İlhan Durusel. Ya da en büyük hikâyeci en büyük çadırı olandır. Veya en büyük hikâyeci en büyük palavracıdır. En iyi palavrayı kim sıktı – su tabancası en iyi çalışan mı? Soru şu da olabilirmiş: En hikâyeden hikâyecisi kimdir içinden geçtiğimiz hikâyesiz yılların/hikâyelerin? En büyük hikâyeci en çok sansürlenen hikâyeci de olabilir.
-En İyi Hikâyesi Hangisidir?
2000’lerin en iyi hikayesi Semra Topal’ın Mani adlı kitabında yer alan öyküsü “Vajina”. Gerçi bu kitap 1998’de çıkmış ama bu bazen olur, tarihler kayar, bir de bakmışsınız 2000’lerin en iyi öyküsü 1990’larda yazılmış. Hatta başkası yazmış da olabilir. Bu sözkonusu başkası zamanın ayarlarını doğru yaptıysa hele ne diyeceksiniz: Çünkü bakıyorum Selçuk Orhan’ın “Kansızlık” öyküsünün yer aldığı Kansızlık adlı kitabı tam 2000’de yayımlanmış. İlhan Durusel’in Gül Öksüren Melek kitabındaki “Osman Hamdi Bey’in Fes Kırmızısı” öyküsünün kırmızısı en iyi ve en kuvvetli ve en büyük fes midir mesela 2000’ler öykücülüğündeki? Buna garanti gözüyle bakılamaz çünkü bu kitap 10’lu yıllarda, 2012’de yayımlanmış. Ancak Mehmet Güreli’nin süper taze kitabı, pandemi altında yayımlananlardan Şehirli Karınca’daki (2020) “Beckett’te Hiçbir Şey Son Bulmaz Dendiğinde…” öyküsü ile Cem Akaş’ın Tekerlekli Bisiklet’teki (2012) “H. Niyazi Pötürge’nin Aşk Şarkısı” arasındaki ilişkiye en iyi ve en büyük ihtimalle garanti gözüyle bakılabilir.
-En Kuvvetli Romancı Kimdir?
Semra Topal. Veya Selçuk Orhan, veya Cem Akaş, veya Faruk Ulay, veya İsmail Pelit, veya İlhan Durusel. Ya da en kuvvetli romancı en ağır romanı kaldırandır. Gürsel Korat yaptı bunu galiba. Ya en kuvvetli romancı en hafif romanı içense? O zaman doğru yanıt Ferhat Uludere olmalı. Ya en kuvvetli romancıyı pistlerde, hipodromlarda görmek isteriz diyorsanız? O zaman doğru seçeneği İzmir’de, Orhan Berent’te aramalısınız. En kuvvetli romancı en kötü sansürlenen romancı da olabilir.
-En İyi Romanı Hangisidir?
Beklenmedik taş, şair Gülseli İnal’ın romanı Lady Lazarus (2014). Beklenen yeni taşlardan: Berkan M. Şimşek, Leopold’un Sabunu (2017). Ayrıca yukarıdaki mırıldanmalara bakıp diyebilirsiniz ki en iyi romanın yazarı da bir Romalı olmalıdır, bu iş öyle İzmir’de falan olmaz, yedi tepeli ‘polis’ten olmak şarttır, hatta mümkünse 7 kuşaktır 7 tepeli kentten olmak gerekir. Orhan Pamuk’un Masumiyet Müzesi’ni (2008) teslim edeyim istiyorsunuz sanki, olur, Vecdi Çıracıoğlu’nun Serseri Standartları Sempozyumu (2004) da olur. Bu kente Sema Kaygusuz 2000’lerin en iyi romanı olan Barbarın Kahkahası (2015) ile kaşlarını çatabilir.
*2000’lerin en iyi özöykemecisi kimdir?
Tahminimce Yuvayönelik’iyle (2014) İsmail Ertürk’ün bu konuma en yakın aday gibi gözüktüğünü söyleyemeyiz çünkü tek özöykeme seçkisini onun yayımlayıp yayımlamadığını bilemeyiz.
